سینمای ایران در فاصله ۱۳۵۷-۱۳۴۸(۵)

سینمای ایران در فاصله ۱۳۵۷-۱۳۴۸(۵)

 

در عرصه سینماى متفاوت نیز در سال ۵۵ این فیلم‌ها به نمایش در آمدند:

'سرایدار' (حسن‌على شریفى‌مهر و خسرو هریتاش)، 'برهنه تا ظهر با سرعت' (هریتاش)، 'ملکوت' (هریتاش)، 'شام آخر' (شهیار قنبری)، 'غزل' (مسعود کیمیایی)، 'باغ سنگی' (پرویز کیمیاوی) - این فیلم موفق به دریافت جایزهٔ خرس نقره از بیست و ششمین دورهٔ جشنوارۀ برلین (۱۹۷۶) شد؛ 'پسر ایران از مادرش بى‌اطلاع است' (فریدون رهنما)، 'شطرنج‌باز' (محمدرضا اصلانی)، 'سه نفر روى خط' و 'میراث' (عبدالله غیابی)، 'نازنین' (علیرضا داودنژاد)

در ابتداى سال ۱۳۵۶ گروهى از سینماها چون محصولى براى نمایش نداشتند، در حال فروپاشیدن بودند و سینما در مرز سقوط قرار داشت. با برگزارى جلساتى توسط حزب رستاخیز طرح گسترش سینماى ایران اعلام شد. اما بهرحال حرف‌ها در دایرهٔ عمل باقى ماند و بعد گروهى از دست‌اندرکاران سینما به مشاغل دیگر روى آوردند. در چنین شرایطى تولید فیلم تقریباً متوقف شده بود و فیلم‌هاى خوب هم اکران نمى‌شدند و اقدامات مسؤولان نیز به‌عمل نمى‌رسید.

در طى سال ۵۶، ۴۳ فیلم به نمایش در آمد که نزول کمى محسوسى را نشان مى‌دهد. در این سال تنها ۹ فیلم تولید شد و از جهت کیفى نیز وضعیت سینماى ایران چندان مناسب نبود.

فیلم‌هاى تجارى این سال عبارتند از:

'یک اصفهانى در سرزمین هیتلر' (نصرت‌الله وحدت)، 'صمد در راه اژدها' (پرویز صیاد)، 'همکلاس' (سیاوش شاکری)، 'فریاد زیرآب' و 'شب آفتابی' (سیروس الوند)، 'سکوت بزرگ' (محمود کوشان)، 'واسطه‌ها' (حسن محمدزاده)، 'رفاقت' و 'عشق و خشونت' و 'یکى خوش صدا یکى خوش دست' و 'فقط آقا مهدى میتونه' (رضا صفایی)، 'تازه‌‌عروس' و 'اشک رقاصه' (اسماعیل پورسعید، خسرو تسلیمی، احمد نجیب‌زاده، منوچهر وثوق)، 'شارلوت به بازارچه مى‌آید' (عباس جلیل‌وند)، 'زن' (یوسف ایروانی)، 'خدا قوت' و 'حرمت رفیق' (کسایی)، 'همراهان' و 'نان و نمک' (شروان)، 'پشت و خنجر' و 'دوکله شق' (ایرج قادری)، 'سرباز' (محمدرضا فاضلی)، 'سلام تهران' (داریوش کوشان)، 'جاى امن' و 'گل‌هاى کاغذی' (مرتضى عقیلی)، 'خاتون' (رضا میرلوحی)، 'جمعه' (کامران قدکچیان)، 'هزاربار مردن' (جلال مهربان)، 'صبح خاکستر' (تقى مختار)، 'خاکستری' و 'شب زخمی' ، (پایان کار محمد صفار)، 'در شهر خبرى نیست' و 'فرى‌ دست‌‌قشنگ' (مهدى فخیم‌زاده)، 'کوچ' (جهانگیر جهانگیری)، 'حلقه‌هاى ازدواج' (عزیزالله بهادری)، 'ماهى‌ها در خاک مى‌میرند' (برادران دلجو و مجاهد)، 'کلام حق' (نظام‌فاطمی)، 'تلافی' (ناصر محمدی)، 'جانى و تپل' (داود اسماعیلی)، 'فریاد عشق' (حسین قاسمى‌وند)، 'در امتداد شب' (پرویز صیاد) - این فیلم عنوان پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینماى ایران در پیش از انقلاب را بدست آورد و موفق‌ترین فیلم صادراتى ایران پیش از انقلاب نیز هست؛ 'غربتى‌ها' (جمشید ورزنده).

در بخش سینماى متفاوت سال ۱۳۵۶، 'سوته‌دلان' ساختهٔ على حاتمى تنها فیلمى است که به نمایش در مى‌آید. این فیلم بعد از توقف پنج سالهٔ حاتمى در ساختن فیلم در عرصهٔ سینما رخ داد.

حاتمى پس از شکست در فیلم‌هاى قبلى‌اش سینما را ترک کرد و به ساخت مجموعه‌هاى تلویزیونى چون 'سلطان صاحبقران' و 'داستان‌هاى مولوی' پرداخت و بعد از پنج سال به سینما بازگشت و 'سوته‌دلان' را ساخت. این فیلم دیپلم افتخار با امتیاز مخصوص را از ششمین جشنوارهٔ جهانى فیلم تهران دریافت کرد و مورد توجه تماشاگران، داوران و منتقدان قرار گرفت و از فیلم‌هاى پرفروش سال گردید.

در شرایط نابسامان سال ۱۳۵۷، که مردم و حکومت هر یک به نوعى دچار نگرانى و نارضایتى از وضع موجود بودند، دولت در نهایت ضعف و به نام دموکراسی، حل مشکلات سینماى ایران را به عهدهٔ مردم گذاشت. با پراکنده شدن گروه فیلم‌سازان و تعطیل تولید فیلم، بحران به نمایش فیلم نیز سرایت کرد. نمایش و تولیدات اندک این سال نیز تابع شرایط و موقعیت سالن‌هاى سینما قرار داشت.

در سال ۱۳۵۷ این فیلم‌ها به نمایش درآمدند:

'کوسهٔ جنوب' (ساموئل خاچیکیان)، 'سرسپرده' (ایرج قادری)، 'آقاى لر به شهر مى‌رود' (امیرشروان)، 'مشکل آقاى اعتماد' (اسماعیل پورسعید)، 'دایرهٔ مینا' (داریوش مهرجوئی)، 'طغیان‌گر' (محمود کوشان)، 'این گروه محکومین' (هادى صابر)، 'سه دلباخته' (جمشید شیبانی)، 'مرثیه' (امیر نادری)، 'بوى گندم' (برادران دلجو و امیر مجاهد)، 'پرستوهاى عاشق' (فریدون ریاحی)، 'گزارش' (عباس کیارستمی)، 'سفر سنگ' (کیمیایی)، 'خان‌نایب' (غلامرضا سرکوب).

در نمایش آخر فیلم 'گوزن‌ها' در شب ۲۸ مرداد سینما رکس دچار آتش‌سوزى شد و ۳۷۹ نفر کشته شدند و عزاى عمومى اعلام شد و سینماهاى تهران یک روز را تعطیل کردند. و بعد با اوج گرفتن تظاهرات و اعتصابات، سینماها از نخستین مکان‌ها براى هجوم قرار گرفتند. در این فاصله ' قول مرد ' (حسین قاسمى‌وند) روى پرده رفت.

'کلاغ' (بهرام بیضایی) فیلم بعدى بود که آبان‌ماه اکران یافت. این فیلم در جشنوارهٔ ششم جهانى فیلم تهران شرکت داشت و در جشنواره ونیز حضور داشت و به همین سبب شهرت خوبى داشت و در نمایش عمومى موفقیت زیادى کسب کرد. اما تنها سه روز پس از نمایش؛ برنامه از پیش‌تعیین شده اماکن عمومى از جمله سینماها به آتش کشیده شدند تا دولت نظامى بر سر کار بیاید. پس از این حادثه سینماها بسته شدند و تنها معدودى از سالن‌ها بشکل محدود نمایش داشتند و عملاً سینما سقوط کرد.

با پیروزى انقلاب در ۲۲ بهمن ماه سرنوشت دیگرى براى سینماى ایران رقم خورد.