سینمای ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی (۵)

سینمای ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی  (۵)

 

فیلم‌هاى سال ۱۳۶۸

'آب را گل نکنیم' (شهریار بحرانی)، 'آخرین پرواز' (احمدرضا درویش)، 'آخرین مهلت' (پرویز تأییدی)، 'آرزوهاى کوچک' (مسعود کرامتی)، 'الماس بنفش' (رحیم رحیمى‌پور)، 'اى ایران' (ناصر تقوایی)، 'بازى تمام شد' (مهدى صباغ‌زاده)، 'باغ سید' (محمدرضا اسلام‌لو)، 'بچه‌هاى طلاق' (تهمینه میلانی)، 'پاتال و آرزوهاى کوچک' (مسعود کرامتی)، 'پرواز پنجم ژوئن' (علیرضا سمیع‌آذر)، '۵۳ نفر' (یوسف سیدمهدوی)، 'پول خارجی' (رخشان بنى‌اعتماد)، 'تابستان ۵۸' (محتبى راعی)، 'تا مرز دیدار' (حسین قاسمى جامی)، 'تماس' (خسرو ملکان)، 'تمام وسوسه‌هاى زمین' (حمید سمندریان)، 'تولد' (عبدالرحیم شرفى فریمانی)، 'جستجوگر' (محمد متوسلانی)، 'چون ابر در بهاران' (سعید امیرسلیمانی)، 'خواستگاری' (مهدى فخیم‌زاده)، 'دخترک کنار مرداب' (على ژکان)، 'دخترم سحر' (مجید قارى‌زاده)، 'دزد عروسک‌ها' (محمدرضا هنرمند)، 'در جستجوى قهرمان' (حمیدرضا آشتیانى پور)، 'دستمزد' (مجید جوانمرد)، 'دل نمک' (امیر قویدل)، 'دندان مار' (مسعود کیمیایی)، 'دو سرنوشت' (مهران تأییدی)، 'راز کوکب' (کاظم معصومی)، 'رانده شده' (جهانگیر جهانگیری)، 'ریحانه' (علیرضا رئیسیان)، 'زمان از دست‌رفته' (پوران درخشنده)، 'زیر بام‌هاى شهر' (اصغر هاشمی)، 'ساوالان' (یدالله صمدی)، 'شب بیست و نهم' (حمید رخشانی)، 'شب دهم' (جمال شورجه)، 'شکار خاموش' (کیومرث پوراحمد)، 'شما فرشته‌اید' (محمدعلى میاندار)، 'شنا در زمستان' (محمد کاسبی)، 'شنگول و منگول' (پرویز صبری)، 'صنوبرهاى سوزان' (عباس شیخ بابایی)، 'فانی' (افشین شرکت)، 'کاکلی' (فریال بهزاد)، 'کلوزآپ' (عباس کیارستمی)، 'گل سرخ' (حمید تمجیدی)، 'عبور از غبار' (پوران درخشنده)، 'غفلت' (کامران ملکی)، 'مادر' (على حاتمی)، 'مرگ پلنگ' (فریبرز صالح)، 'مدرسه رجایی' (کریم زرگر)، 'مهاجر' (ابراهیم حاتمى‌کیا)، 'هامون' (داریوش مهرجویی)، 'وسوسه' (جمشید حیدری).

در هشتمین جشنواره بین‌المللى فیلم فجر در سال ۶۸ فیلم 'مهاجر' (ابراهیم حاتمى‌کیا) بهترین فیلم و داریوش مهرجویى بخاطر فیلم ‌ 'هامون' بهترین کارگردان شناخته شد. جایزه ویژهٔ هیئت داوران به کیارستمى (کلوزآپ) و مهرجویى (هامون) اهدا شد.

فیلم‌هاى سال ۱۳۶۹

'آپارتمان شمارهٔ ۱۳' (یدالله صمدی)، 'آتش پنهان' (حبیب کاوش)، 'آخرین خون' (منوچهر معیری)، 'آخرین روز بهار' (یارتا یاران)، 'آواى دریا' (رحمان رضایی)، 'افسانهٔ آ' (تهمینهٔ میلانی)، 'اُو منفی' (قصه اول) (کریم زرگر)، 'دریا براى تو' (احمدرضا گرشاسبی)، 'آفتاب و عشق' (جواد شمقدری)، 'ابلیس' (احمدرضا درویش)، 'بازى آخر' (على‌اصغر شادروان)، 'بازگشت به خانه' (ملک‌خاتون) (حسن محمدزاده)، 'بخاطر همه‌چیز' (رجب محمدین)، 'پرده آخر' (واروژ کریم مسیحی)، 'تعقیب سایه‌ها' (على‌ شاه‌حاتمی)، 'تویى که مى‌شناختمت' (ابراهیم سلطانى‌فر)، 'تیغ آفتاب' (مجید جوانمرد)، 'جستجو در جزیره' (مهدى صباغ‌‌زاده)، 'چاووش' (ساموئل خاچیکیان)، 'چشم شیشه‌ای' (حسین قاسمى جامی)، 'حکایت آن مرد خوشبخت' (غلامرضا حیدرنژاد)، 'در آرزوى ازدواج' (اصغر هاشمی)، 'در کوچه‌هاى عشق' (خسرو سینایی)، 'در مسلخ عشق' (کمال تبریزی)، 'دو فیلم با یک بلیط' (داریوش فرهنگ)، 'رنو تهران ۲۹' (سیامک شایقی)، 'سایه خیال' (حسین دلیر)، 'سفر جادویی' (ابوالحسن داودی)، 'سکوت' (على سجادى‌حسینی)، 'شهر خاکستری' (حسن هدایت)، 'عروس' (بهروز افخمی)، 'عروس حلبچه' (حسن کاربخش)، 'شب‌هاى زاینده‌رود' (محسن مخملباف)، 'عشق و مرگ' (محمدرضا اعلامی)، 'فرماندار' (سیدمرتضى مسائلی)، 'کلنل' (نورالدین نیک‌روش)، 'گالان' (امیر قویدل)، 'گربه آوازه‌خوان' (کامبوزیا پرتوی)، 'گرگ‌هاى گرسنه' (سیروس مقدم)، 'گروهبان' (مسعود کیمیایی)، 'گزل' (محمدعلى سجادی)، 'على کوچولو و غول جنگل' (مسعود رسام، بیژن بى‌رنگ)، 'مجنون' (رسول ملاقلى‌پور)، 'نقش عشق' (شهریار پارسى‌پور)، 'نوبت عاشقی' (محسن مخملباف)، 'همه یک ملت' (حسین مختاری).

در جشنواره نهم فجر سیمرغ بلورین بهترین فیلم به یدالله صمدى براى 'آپارتمام شمارهٔ ۱۳' تعلق گرفت.

فیلم‌هاى سال ۱۳۷۰

'آخرین تلاش' (سیامک اعتمادی)، 'آقاى بخشدار' (خسرو معصومی)، 'آواز تهران' (کامران قدکچیان)، 'انفجار در اتاق عمل' (رحیم رحیمى‌پور)، 'اونیار' (شهرام اسدی)، 'بانو' (داریوش مهرجویی)، 'بدوک' (مجید مجیدی)، 'برخورد' (سیروس الوند)، 'بهترین باباى دنیا' (داریوش فرهنگ)، 'پرندهٔ آهنین' (على شاه‌حاتمی)، 'پرواز در نهایت' (محمدمهدى عسگرپور)، 'تبعیدى‌ها' (جهانگیر جهانگیری)، 'جدال بزرگ' (على‌اصغر شادروان)، 'جیب‌برها به بهشت نمى‌روند' (ابوالحسن داودی)، 'خانوادهٔ کوچک' (شاپور قریب)، 'خانه خلوت' (مهدى صباغ‌زاده)، 'خمره' (ابراهیم فروزش)، 'دادستان' (رفیعا)، 'دره شاپرک‌ها' (فریال بهزاد)، 'دلشدگان' (على حاتمی)، 'دو نفر و نصفی' (یدالله صمدی)، 'دو نیمه سیب' (کیانوش عیاری)، 'دیدار در استانبول' (افشین شرکت)، 'دیگه چه خبر' (تهمینه میلانی)، 'رقص خاک' (ابوالفضل جلیلی)، 'زندگى و دیگر هیچ' (عباس کیارستمی)، 'ساده‌لوح' (مهدى فخیم‌زاده)، 'سال‌هاى جوانی' (هوشنگ درویش‌پور)، 'سه مرد عامی' (سیامک تقى‌پور)، 'سیرک بزرگ' (اکبر خواجویی)، 'شقایق' (مجید قارى‌زاده)، 'شهر در دست بچه‌ها' (اسماعیل براری)، 'قربانی' (رسول صدرعاملی)، 'قرق' (احمد هاشمی)، 'عشق من - شهر من' (على قوى‌تن)، 'عملیات کرکوک' (جمال شورجه)، 'گل‌ها و گلوله‌ها' (ناصر مهدى‌پور)، 'مار' (مجید جوانمرد)، 'مخترع ۲۰۰۱' (امیر توسل)، 'مرغابى وحشی' (مسعود کرامتی)، 'مسافران' (بهرام بیضایی)، 'مسافران درهٔ انار' (یدالله نوعصری)، 'موتو' (محمدعلى نظریان)، 'ناصرالدین‌شاه آکتور سینما' (محسن مخملباف)، 'نرگس' (رخشان بنى‌اعتماد)، 'نیاز' (علیرضا داودنژاد)، 'هور در آتش' (عزیزالله حمیدنژاد)، 'وصل نیکان' (ابراهیم حاتمى‌کیا).

در این سال بهترین فیلم، فیلم 'نیاز' ساختهٔ علیرضا داودنژاد معرفى شد و بهترین کارگردان رخشان بنى‌اعتماد بخاطر فیلم 'نرگس' انتخاب شد. جایزهٔ ویژه هیئت داوران به فیلم 'هور در آتش' ساختهٔ عزیزالله حمیدنژاد تعلق گرفت.

دورهٔ چهارم از آغاز دههٔ ۱۳۷۰ تا سال ۱۳۷۶ بطول مى‌انجامد. در این دوره ظاهراً کمک‌هاى دولتى حذف شده است و سینماگران براى جلب مخاطب باید تلاش بیشترى انجام دهند تا به خودکفایى اقتصادى دست یابند. در این دوران، ستاره‌سالارى دوباره شکل مى‌گیرد. در عین حال امکانات دولتى در اختیار گروهى از فیلم‌سازان قرار مى‌گیرد که به سینماى حادثه‌اى عامه‌پسند توجه دارند. نمونه و آغاز این نوع فیلم‌ها 'افعی' ساختهٔ محمدرضا اعلامى (۱۳۷۲) است.

این فیلم‌ها جریان غالب فیلم‌سازى این دوره را شکل مى‌دهند و نتایج زیانبارى نیز براى سینماى ایران ببار مى‌آورند. 'بالاتر از خطر' (سعید عالم‌زاده، ۱۳۷۵)، 'مردى شبیه باران' (سعید سهیلی، ۱۳۷۵)، 'ویرانگر' (ابوالقاسم طالبی، ۱۳۷۴)، 'یورش' (محسن محسنى‌نسب، ۱۳۷۶) و ... از جمله این‌گونه فیلم‌هاست.

ویژگى دیگر این دوره، ورود بى‌رویهٔ فیلم‌سازان جوان و ناآزموده است. در این دوره فیلم‌هایى نیز ساخته شدند که به جشنواره‌هاى جهانى راه یافتند و مخاطبان خود را در آن سوى مرزها پیدا کردند که اغلب افتخاراتى نیز براى سینماى ایران بدست آوردند؛ از جمله 'زیر درختان زیتون و طعم گیلاس' از عباس کیارستمی، 'گبّه و سلام سینما' از محسن مخملباف، 'بادکنک سفید' از جعفر پناهی، 'بچه‌هاى آسمان' از مجید مجیدی. در واقع نوعى توجه به فیلم‌هاى جشنواره‌اى و سرمشق گرفتن از الگوهاى موفق آن، در این دوره کاملاً نمایان است.